W odpowiedzi na obawy wyrażane przez mieszkańców Warszawy dotyczące opracowanego przez naszą pracownię PROJEKTU MODERNIZACJI – REWALORYZACJI OGRODU KRASIŃSKICH W WARSZAWIE pragniemy rozwiać wątpliwości i niejasności jakie narosły w wypowiedziach w mediach przez ostatnie dwa tygodnie.

Na wstępie pragniemy przypomnieć, że Ogród Krasińskich jest objęty ochroną konserwatorską. Jest to zabytek.

Ogród nie jest objęty żadną prawną formą ochrony przyrody. Nie jest rezerwatem, ani nawet użytkiem ekologicznym. Na jego terenie nie znajdowały się (ani nie znajdują się) żadne pomniki przyrody.

Dlatego nadrzędną wartością tego obiektu jest jego historyczna forma i funkcja. Środowisko przyrodnicze ma oczywiście ogromne znaczenie w każdym parku i ogrodzie ale nie jest tu tak istotne jak np. w przypadku lasu lub rezerwatu. Należy rozróżnić nasadzenia sztuczne – ręką człowieka -czyli park, od naturalnego ekosystemu leśnego.

Projekt remontu Ogrodu przede wszystkim ma przywrócić formę historyczną części zabytkowej Ogrodu oraz zaadaptować część południową parku (powojenną) do współczesnych potrzeb, zgodnie z programem użytkowym uzgodnionym na konsultacjach społecznych.

Proszę sobie wyobrazić zabytkowy pałac, który przez ostatnie 70 lat został na dziko obudowany rozmaitymi dobudówkami z blachy i eternitu. Pracą konserwatora będzie rozebranie tych szpecących pałac elementów, aby odsłonić jego prawdziwy wygląd. Analogiczna sytuacja ma miejsce w Ogrodzie – zamiast eternitu i blachy mamy samosiewy drzew i 60-letnie topole, sadzone w miejsce cennych gatunków oraz nieplanowe nasadzenia zasłaniające osie widokowe. Ogród Krasińskich służył także jako miejsce do przesadzania drzew z okolicznych budów (sądu, metra), drzewa rozmieszczane były bezplanowo w niemal wszystkich wolnych przestrzeniach.

Oprócz niektórych drzew przy odtwarzaniu Parku trzeba usunąć różne inne „powojenne nawarstwienia” – takie jak beton w stawie czy asfalt ścieżek.

Niestety w przypadku wieloletniego zaniedbania parku najszybciej degradacji ulegają krzewy, które po wielu latach braku cięcia nie nadają się już nawet do radykalnego odmłodzenia. Wówczas niestety trzeba wymieniać całe  grupy. W Ogrodzie zdecydowano o wymianie krzewów w części centralnej z pozostawieniem grup izolujących od ulicy Świętojerskiej. Zakupione zostaną duże krzewy, dzięki czemu nowe nasadzenia w ciągu 3-5 lat będą już doskonale widoczne w strukturze Ogrodu.

Należy podkreślić, że projekty gospodarki drzewostanem w parkach i ogrodach wykonują zawsze architekci krajobrazu, którzy posiadają wykształcenie dendrologiczne, ekologiczne oraz z zakresu kształtowania przestrzeni a także wiedzę o historii sztuki ogrodowej. Tylko osoba z tak  wszechstronną wiedzą może pogodzić wszystkie aspekty, które decydują o podjęciu właściwych decyzji o koniecznych wycinkach.

W przypadku Ogrodu powstało specjalistyczne, kompleksowe opracowanie, w którym szczegółowo opisano wszystkie drzewa i powody ich adaptacji bądź wycinki. Dane o drzewach zostały wprowadzone do miejskiego systemu informacji przestrzennej.

Wszystkie decyzje o wycince zostały prawnie zalegalizowane i posiadają wszelką wymaganą prawem dokumentację.

Podjęto decyzję o usunięciu drzew w jednym etapie, ponieważ realizacja projektu remontu przy etapowaniu byłaby praktycznie niemożliwa i ekonomicznie niekorzystna oraz spowodowałaby wieloletnie utrudnienia w korzystaniu z Ogrodu. Ponadto po przeprowadzeniu badań okazało się, że  ilość drzew do usunięcia w części historycznej była znikoma, a główny udział drzew wycinanych to młode samosiewy i słabsze drzewa rosnące w znacznym zagęszczeniu w części południowej. Tu zlokalizowany będzie cały nowy program rekreacyjny uzgodniony na konsultacjach społecznych, stąd konieczność uporządkowania tego terenu w pierwszym etapie realizacji.

Duże kontrowersje wśród mieszkańców budzi przecinka na osi Pałacu Pod Czterema Wiatrami. Obszar ten zarósł w znacznym stopniu samosiewami drzew, zdeformowanymi  i rosnącymi w zacienieniu. Elewacja pałacu była całkowicie zasłonięta pokładającymi się, łamliwymi klonami jesionolistnymi. Kiedyś znajdował się tu niezwykle popularny Ogród Instytutu Wód Mineralnych Sztucznych, do którego wejście prowadziło przez piękną bramę od strony Ogrodu Krasińskich. Obecnie, zgodnie z zaleceniami konserwatorskimi, planowana jest tu fontanna oraz ogród kwaterowy stanowiący współczesne nawiązanie do historii tego miejsca.

Sprzeciw wśród mieszkańców wzbudziło również usunięcie 11 lip przed bramą Ogrodu od strony ulicy Andersa. Ta wycinka była konieczna dla odtworzenia niezwykle istotnego dla Warszawy widoku z ulicy Andersa i Nowolipki na Pałac Krasińskich. Lipy zasłaniające ten wgląd w Ogród posadzone były około 50 lat temu, czyli w czasach gdy, delikatnie mówiąc, starano się zacierać dowody przedwojennej świetności i urody naszego miasta.

W projekcie został uwzględniony aspekt ekologiczny oraz przyrodniczy Ogrodu z uwzględnieniem względów zdrowotnych dla użytkowników tego terenu, ponieważ jest to obszar rekreacji dla ludzi.

Dla uzyskania właściwego bilansu tlenowego, należy zapewnić odpowiedni stosunek masy zielonej (fotosyntetyzującej) do pozostałej masy roślinnej (oddychającej). W dużym zwarciu w Ogrodzie ten stosunek był niekorzystny – drzewa duszące się nawzajem nie mają wystarczającego dostępu do światła aby zapewnić sobie prawidłowy wzrost, co oznacza również zaniżoną produkcję tlenu.

Poprzez odpowiednie kształtowanie drzewostanu zapewniamy roślinom przestrzeń życiową, procentującą ich piękną formą, zdrowiem i korzyściami dla środowiska miejskiego. 

Poprzez wprowadzenie nowych nasadzeń krzewów oraz założenie runa parkowego (które wcześniej było całkowicie zdegradowane na skutek zacienienia) docelowo poprawione zostaną warunki bytowania zwierząt (w tym ptaków). Niestety w przypadku tak zaniedbanego parku nie da się tego uzyskać bez okresu przejściowego.

Wszystkie prace prowadzone są przez profesjonalne firmy ogrodnicze i budowlane, wyłonione w drodze przetargu, a projekt, na podstawie którego realizowana jest inwestycja został wyłoniony w konkursie, w którym brało udział 14 różnych pracowni projektowych.

W dokumentacji projektowej przedstawiono wymagane sposoby ochrony gleby i roślinności parku przed uszkodzeniem w trakcie prowadzenia prac: m.in. dopuszczono jedynie sprzęt nie powodujący zagęszczenia gruntu, opisano zabezpieczanie drzew, w zwartym drzewostanie karpy nie są karczowane (tylko frezowane), aby nie uszkodzić drzew sąsiadujących.

Mamy nadzieję, że udało się nam wyjaśnić większość przyczyn stojących za decyzjami, które wzbudziły kontrowersje wśród mieszkańców.  Rozumiemy w pełni obawy o środowisko naturalne w kontekście dzisiejszej degradacji ekosystemów. Liczymy, że powyższe informacje pozwolą Państwu zrozumieć pełny kontekst tej inwestycji, której celem jest przywrócenie dawnej świetności Ogrodu z uwzględnieniem potrzeb współczesnego społeczeństwa.

 

Z poważaniem

Barbara Kraus-Galińska
wraz z zespołem projektowym